از جمله بیماری هایی که موجب تاثیرات مخرب بر سلامت فرد می شود, کبد چرب می باشد. در این مقاله به بررسی علائم، انواع و مراحل کبد چرب می پردازیم.
کبد چرب
این بیماری را در اصطلاح پزشکی استئاتوز کبدی می نامند و به شرایطی اطلاق می شود که چربی انباشته شده در سلول های کبدی بیش از حد نرمال بوده و این تجمع اضافی چربی در کبد باعث اخلال در عملکرد آن می شود. اگر بیش از 10% از بافت کبد شما چربی انباشته داشته باشد شما مبتلا به این بیماری هستید.
این عارضه در مراحل اولیه هیچ نشانه ای ندارد و با پیشرفت آن یعنی زمانی که چربی کبد به 30% برسد علائم ظاهر می شوند، بهمین دلیل آن را به عنوان یک بیماری خاموش می شناسند.
شیوع آن به دلیل افزایش چاقی جمعیت جهان رو به افزایش است و حدودا 25 % از افراد جهان مبتلا به این عارضه هستند.
وظیفه کبد
کبد دومین ارگان بزرگ بدن است که به تجزیه مواد غذایی پرداخته و مواد مضر و سموم خون را فیلتر می کند.
عملکرد کبد
- تولید پروتئین
- تبدیل مواد غذایی به انرژی
- تولید آنزیم صفرا برای هضم غذا
- ذخیره آهن
- تولید ماده انعقاد خون که به التیام زخم ها کمک می کند
- محافظت از خون در برابر عفونت ها و سموم
چهاردلیل اصلی چرب شدن کبد
- رژیم غذایی نامناسب
- مصرف الکل
- نداشتن فعالیت و ورزش
- اضافه وزن
چربی کبد در کدام افراد شایع تر است؟
- بیماران دیابتی
- افراد دارای اضافه وزن و چاقی
- کسانی که چربی خون دارند
- افرادی که دارای چربی دور شکم هستند
- فشار خون بالا
- سطح بالای تری گلیسرید
- پایین بودن HDL ( کلسترول خوب)
- بالا بودن LDL (کلسترول بد)
- تیروئید کم کار
- اختلالات متابولیکی خاص
- غده هیپوفیز کم کار
- سندروم تخمدان پلی کیستیک
ارتباط کبد چرب با BMI
بر اساس تحقیقات صورت گرفته احتمال بروز بیماری کبد چرب در افراد دارای اضافه وزن 75% و در افراد با چاقی شدید 90% وجود دارد.
شاخص توده بدنی BMI ابزاری برای تخمین اضافه وزن است که نسبت وزن به قد شما را اندازه گیری کرده و به ترتیب زیر تفسیر می گردد:
| شرایط افراد | BMI |
| وزن طبیعی و سالم | 5/18 تا 9/24 |
| اضافه وزن | 25 تا 9/29 |
| چاقی | 30 تا 9/39 |
| چاقی شدید | 40 به بالا |
انواع کبد چرب
-
کبد چرب الکلی (AFLD)
این نوع از بیماری بیشتر در کشورهای غربی شایع بوده و به دلیل مصرف بیش از حد الکل بروز پیدا می کند.
بنابراین افرادی که مشروبات الکلی مصرف می کنند با کاهش یا قطع مصرف آن می توانند از پیشرفت این بیماری جلوگیری و به بهبود آن کمک نمایند.
-
کبد چرب غیر الکی (NAFLD)
این بیماری به دلایل گوناگونی مثل چاقی، ژنتیک، مصرف دارو و… دلایلی به غیر از مصرف الکل بوجود می آید.افراد دارای اضافه وزن و دیابت بیشتر به این نوع از بیماری مبتلا می شوند.
علائم کبد چرب
از آنجا که این بیماری علامتی در مراحل اولیه ندارد در صورت پیشرفت بیماری و عدم درمان می تواند به التهاب شدید کبد و سیروز کبدی منجر شود.
در مراحل پیشرفته تر علائم زیر ظاهر می شوند:
- تورم شکم
- احساس حالت تهوع
- قرمزی کف دست
- سینه های بزرگ در مردان
- زردی پوست و سفیدی چشم ها
- بزرگ شدن طحال
- خستگی شدید
- درد در ناحیه شکم
- ایجادآکنه
- ریزش مو
- تیره شدن رنگ ادرار
- کم خونی و سندورم پیش از قاعدگی
مراحل پیشروی چربی کبد
شدت بیماری را بر اساس گرید طبقه بندی می کنند:
گرید 1
← گرید 1 را چربی کبد ساده می نامند. تجمع چربی در کبد وجود دارد اما اگر در همین سطح بماند بی خطر است.
گرید 2
← این گرید به استئاتوهپاتیت معروف است که علاوه بر تجمع چربی التهاب کبد را نیز در پی دارد.
گرید3
← به این گرید فیبروز کبدی گفته می شود. در این مرحله التهاب کبد باعث بروز زخم کبدی می شود اما هنوز عملکرد کبد مختل نشده است و با اصلاح سبک می توان وضعیت آن را بهبود بخشید.
گرید 4
← این مرحله را به بیماری سیروز کبدی می شناسند.
این مرحله پیشرفته ترین مرحله بیماری کبد چرب است و معمولا بیماری در این مرحله غیرقابل برگشت است. به همین دلیل بسیار مهم است که قبل از رسیدن به این مرحله از پیشرفت آن جلوگیری نمود.
علائم سیروز کبدی
- کم اشتهایی
- کاهش وزن شدید
- خستگی زیاد
- ضعف بدنی
- خارش پوست
- تورم شکم و پاها
- درد شکم
چربی کبد در زنان
معمولا این عارضه در زنان یائسه یا زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک بیشتر است.
چربی کبد در مردان
این بیماری در مراحل پیشرفته در مردان با بزرگ شدن بیش از حد سینه ها نمایان می شود.
سایر علائم دیگر ذکر شده در زنان و مردان مشترک است.
نکته: معمولا علائم در بیماران گرید 1 و 2 هنوز ظاهر نشده و با پیشرفت بیماری و عدم درمان وقتی به مرحله گرید 3 و 4 می رسد، بروز پیدا می کنند.
مراحل تشخیص کبد چرب
-
شرح حال پزشکی
متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش و کبد از شما شرح حالی در مورد سبک زندگی، رژیم غذایی، تاریخچه پزشکی خانوادگی، مصرف الکل یا داروهای خاص، سابقه بیماری های کبدی، سابقه خستگی و وضعیت اشتهای شما می گیرد.
-
معاینه فیزیکی
برای تشخیص التهاب کبد پزشک ممکن است شکم شما را لمس کند.گاهی با فشار دادن دست در قسمت بالا و راست شکم پزشک می تواند بزرگ شدن کبد را تشخیص بدهد.
-
آزمایش
این بیماری خود را با بالا رفتن آنزیم های کبدی در آزمایش خون نشان می دهد.افزایش ALT وAST نشان دهنده التهاب کبد است.
در صورت بالا بودن آنزیم های شما پزشک آزمایشات تکمیلی و تخصصی دیگری تجویز خواهد کرد.
-
تصویر برداری
ممکن است پزشک برای شما سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی یا فیبرواسکن تجویز نماید.
-
نمونه برداری از کبد
بهترین روش برای تعیین شدت بیماری است.
فرآیند نمونه برداری از کبد
در این فرآیند پزشک یک سوزن در کبد فروبرده و تکه از بافت آن را برمی دارد سپس نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و تحت بررسی دقیق قرار می گیرد.
عوارض جدی کبد چرب
- سرطان کبد
- تجمع مایع در شکم
- تورم ورید های مری که ممکن است باعث خونریزی داخلی شود
- نارسایی کبد
- گیجی و خواب آلودگی شدید
درمان کبد چرب
- برای درمان سریع این بیماری بهترین راه کاهش وزن است که تاثیر فوری روی بهبود بیماری شما دارد.
- مصرف داروهای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید
- مصرف ویتامین E
- استفاده از امگا3 موجود درماهی سالمون یا ساردین
- استفاده ار داروهای گیاهی مفید برای این بیماری
- مصرف فیبر با استفاده از غلات کامل و برنج قهوه ای
- رژیم غذایی مناسب و تغییر سبک زندگی مصرف آب فراوان
- پیوند کبد (در مرحله نهایی)
کبد چرب در بارداری
بر اساس مطالعات انجام شده زنان باردار مبتلا به کبد چرب بطور قابل توجهی بیش از سایرین در معرض عوارض آن قرار دارند.
عوارضی مثل فشار خون بالا، زایمان زودرس، خون ریزی در زایمان طبیعی و زایمان سزارین و عوارض متابولیک در این افراد بیشتر است.
به همین دلیل تلاش برای پیشگیری از این بیماری در بارداری اهمیت دوچندان دارد.
کلام آخر
با توجه به اینکه این بیماری خاموش است و در مراحل اولیه قابل شناسایی نیست بهترین راه برای پیشگیری و درمان این عارضه این است که افراد زیر 50 سال، هر سال و افراد بالای 50 سال هر 6 ماه یکبار با آزمایش خون وضعیت سلامتی و آنزیم های کبدی خود را بررسی نمایند تا در صورت بروز بیماری در مراحل اولیه شناسایی شده و باعث تسریع درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری شود.
شما می توانید با مراجعه به سایت آزمایشگاه بهنود و درخواست نمونه گیری در منزل بدون حضور در آزمایشگاه از خدمات غیرحضوری آزمایشگاه بهره مند نمایند.
با تشکر از توجه و همراهی شما
