آزمایشگاه بهنود جهت آگاهی شما از بیماری تب دنگی و راه های پیشگیری و درمان آن اقدام به تدوین این مقاله نموده است.
تب دنگی
به انگلیسی Dengue fever یک بیماری ویروسی است که به آن تب دنگ یا استخوان شکن هم گفته می شود. علت آن درد بسیار شدید در استخوان هاست که بیمار تصور می کند استخوان هایش در حال شکستن هستند.
پشه هایی بنام آئدس عامل انتقال این بیماری به انسان هستند.
این پشه های سیاه سفید به ببر آسیایی معروف شده اند چون سطح بدن شان خط هایی شبیه ببر دارند و در مناطق استوایی بخصوص آسیای جنوب شرقی گسترش زیادی داشته و تلفات بیشتری بر جای گذاشته است.
احتمال پخش ویروس توسط این نوع پشه بیشتر است چراکه بجای حیوانات از خون انسان تغذیه می کند.
پشه آئدس در منابع آب ساخته انسان تخم گذاری می کند بنابراین در مکان هایی که آب راکد وجود دارد یا کنار دریا و دریاچه ها بیشتر تجمع دارند.
مثل: شمال و جنوب ایران
برخی از علائم تب دنگی
- تب
- سردرد
- درد مفاصل و ماهیچه ها
- عارضه های پوستی شبیه سرخک
گونه های خطرناک تب دنگی
تب دنگی در تعداد کمی از بیماران ممکن است به دو گونه خطرناک و کشنده تبدیل شود.
- گونه اول: تب هموراژیک دنگی که باعث خونریزی، ترشح مایعات به خارج از عروق خونی و کاهش پلاکت های خون می شود.
- گونه دوم: شوک دنگی که باعث افت فشار شدید می شود.
نکته: ویروس تب دنگی 4 نوع متفاوت دارد که اگر انسان به هر یک از آن ها مبتلا شود نسبت به آن ویروس تا آخر عمر مصون می ماند.
اگر چه در برابر 3 نوع دیگر فقط تا مدت محدودی مصونیت دارد.
نشانه های شدت بیماری تب دنگی
تقریبا 80% از بیماران مبتلا به تب دنگی هیچ نشانه ای نداشته یا نشانه های بسیار خفیفی (مثل: تب ملایم) را تجربه می کنند.
نکته: علائم این بیماری بین 4 تا 7 روز دیده می شود یعنی اگر در مکانی باشید که ویروس دنگی در آن شایع است و بعد از 14 روز علامتی را مشاهده نکنید قطعا به ویروس مبتلا نشده اید.
نشانه های تب دنگی در کودکان
- علائمی شبیه سرماخوردگی
- آنفولانزای معده ( اسهال و استفراغ)
نکته: احتمال پدیدار شدن مشکلات حاد برای کودکان بیشتر است.
مراحل بیماری تب دنگی
-
مرحله تب
شخص دچار تب شدید معمولا بالای 40 درجه می شود و همچنین به دردهای عمومی و سردرد( پشت چشم ها) مبتلا شده و این مرحله بین 2-7 روز ادامه می یابد.
-
مرحله بروزات پوستی
با پیشرفت بیماری در روزهای 4-7 حساسیت های پوستی شبیه سرخک پدید آمده و لکه های قرمز روی پوست نمایان می شوند.
-
مرحله وضعیت وخیم
وضعیت وخیم برای برخی از بیماران بعد از مرحله تب شدید رخ می دهد و بین یک یا دو روز ادامه می یابد.
در این مرحله ممکن است مایعات در قسمت سینه و شکم جمع شوند و دیگر در دستگاه گردش خون جریان پیدا نکند. علت این پدیده خونریزی رگ های کوچک است.
در این شرایط اندام های حیاتی بدن به اندازه معمول خون دریافت نکرده و بصورت طبیعی کار نمی کنند همچنین ممکن است فرد دچار خونریزی از دستگاه گوارش شود.
معمولا کمتر از 5% افراد دچار شوک دستگاه گوارش یا همان شوک دنگی می شوند.
-
مرحله بهبودی
2 تا 3 هفته طول می کشد تا به مرحله بهبودی برسید در این مرحله مایعاتی که ار رگ ها خارج شده بود به جریان خون برمی گردد و وضعیت بیمار بهبود می یابد با این حال ممکن است خارش شدید
همچنان با بیمار همراه باشد.
انتقال تب دنگی
- همان طور که گفته شد عامل انتقال این ویروس پشه آئدس است که بیشتر در عرض جغرافیایی 35 درجه شمال و جنوب و در ارتفاع کمتر از 1000 متر زندگی می کند.
نکته: این پشه ها بیشتر در روز نیش می زنند.
- تب دنگی از طریق انتقال خون یا عضو نیز منتقل می شود، درصورت آلوده بودن فرد اهدا کننده بیماری به فردی که عضو یا خون را دریافت کرده سرایت می کند.
- همچنین این ویروس می تواند در هنگام بارداری یا پس از زایمان از مادر به کودک منتقل شود.
خطرات تب دنگی
- احتمال شدت گرفتن بیماری در کودکان، نوزادان و زنان بیشتر از مردان است.
- تب دنگی در افراد مبتلا به آسم یا دیابت می تواند منجر به مرگ شود.
تشخیص تب دنگی
تب دنگی را می توان به کمک تست های میکروبیولوژی آزمایشگاهی تشخیص داد.
با تست های متفاوتی می توان این ویروس را شناسایی کرد.
- در تست های جداسازی متخصصان ویروس را در نمونه های سلولی تفکیک می کنند.
- در تست دیگری نوکلوئیک اسید موجود در ویروس را با تکنیکی بنام واکنش زنجیره ای پلیمراز یا PCR ردیابی می کنند.
- در تست شناسایی آنتی ژن متخصصان به دنبال آنتی ژن های ویروس می گردند.
- در تست آنتی بادی نیز آنتی بادی هایی که بدن برای مبارزه با ویروس تولید کرده را جستجو می کنند.
نکته: تست نوکلوئیک اسید و جداسازی (PCR ) بهتر از باقی تست ها هستند و هزینه بیشتری هم دارند.
اما ممکن است این تست ها در مراحل اولیه بیماری منفی کاذب باشد یعنی بیماری فرد را نشان ندهد اما تست آنتی بادی به نسبت دیگر تست ها در مراحل اولیه بیماری قابل اطمینان تر است.
راه های پیشگیری از تب دنگی
- مردم باید منابع آب سرباز را تخلیه کرده تا پشه در آنجا تکثیر نشوند.
- آب های راکد و بدون جریان باید از بین بروند زیرا تجمع حشره کش ها در این آب ها نیز می تواند برای سلامتی انسان ها زیان آور باشد.
- افراد از لباس هایی استفاده کنند که بیشتر سطح پوستشان را بپوشاند.
- هنگام خواب از پشه بند استفاده شود.
- از مواد دافع حشرات مثل اسپری های حشره کش برای دور نگه داشتن پشه ها استفاده کنید.
نکته: اگر دچار گزیدگی شدید سعی کنید تعداد دفعات نیش پشه را کم کنید و از محل دور شوید.
درمان تب دنگی
- در صورتیکه بیماری خفیف باشد با نوشیدن آب زیاد می توان به دفع آن کمک کرد.
- اما در صورت ابتلا به ویروس حاد بدن نیازمند به مایعات وریدی و انتقال خون خواهد بود.
- ممکن است در شرایط وخیم و بیماری مزمن پزشک تصمیم بگیرد فرد را در بیمارستان بستری کند.
واکسن تب دنگی
واکسن موردنظر این بیماری در مکزیک ساخته و مورد تایید قرار گرفت.
اما دانشمندان همچنان به پژوهش بر روی واکسن بهتر که ویژگی های زیر را داشته باشد ادامه می دهند:
- کاملا ایمن باشد.
- بعد از یک یا دو تزریق تاثیرگذار باشد.
- در برابر تمام انواع ویروس دنگی ایمنی ایجاد کند.
- موجب افزایش وابستگی به پادتن نشود.
- حمل و نگهداری آن آسان باشد.
- کم هزینه و به صرفه در دسترس عموم قرار گیرد.
کلام آخر
با توجه به اینکه این عارضه یکی از بیماری های شایع در تابستان است مردم باید در برابر پشه ها از خود محافظت کنند و با ترک محل، تعداد دفعات گزیدگی را کاهش دهند.
دانشمندان پیشنهاد می دهند که زیستگاه این پشه ها از بین برود تا در نتیجه تعداد آن ها کاسته شده و بتوان فراگیری این ویروس را تا جای امکان کمتر نمود.
به امید شادی و سلامتی برای شما