آزمایشگاه بهنود در این مقاله به توضیح انواع آزمایش قند خون، انواع آن، شرایط این آزمایشات، تفسیر نتیجه و زمان انجام آن ها می پردازد.
آزمایش قند خون (FBS)
آزمایش قند خون یک آزمایش تشخیصی بسیار مهم است که مقدار گلوکز خون را اندازه گیری می کند.
گلوکز چیست؟
گلوکز نوعی قند است که منبع انرژی بدن می باشد، در واقع غذایی که می خورید طی فرآیندی به انرژی تبدیل شده و به بافت های بدن می رسد.
سطح گلوکز بوسیله هورمون انسولین که در لوزالمعده تولید شده، کنترل می شود به این صورت که هنگام افزایش قند خون، انسولین در خون آزاد شده و سطح گلوکز را کاهش می دهد.
سطح بالای گلوکز را هایپرگلایسمی و سطح پایین آن را هیپرگلیسمی می نامند.
علائم قند خون بالا
- افزایش اشتها
- خستگی
- تاری دید
- تکرر ادرار
- عطش
- حواس پرتی
- دیر بهبود یافتن جراحات
علائم قند خون پایین
- سرگیجه
- گرسنگی
- تعریق
- اضطراب
- لرز
- رنگ پریدگی
- ضربان قلب نامنظم
- تشنج
انواع دیابت
- دیابت نوع 1
- دیابت نوع 2
- دیابت بارداری
- پیش دیابت
دلایل تجویز آزمایش قند خون (FBS)
- پیشگیری، درمان و کنترل قند خون
- کنترل تاثیر داروهای دیابت
- کنترل قندخون افراد مبتلا به دیابت دوره ای
- تنظیم رژیم غذایی مناسب دیابت
- افزایش یا کاهش فعالیت جسمانی برای تاثیر ورزش بر سطح قند خون
- بررسی اهداف درمانی
بهترین زمان برای انجام آزمایش قند خون
- اگر دیابت نوع1 دارید احتمالا لازم است در روز 4 تا 10 بار قند خون خود را چک کنید.
مثلا: قبل و بعد از خواب- قبل و بعد از غذا- قبل و بعد از ورزش
- در صورتیکه دیابت نوع 2 دارید و از انسولین استفاده می کنید معمولا قند خون خود را چندبار در روز مثلا: قبل از صبحانه، قبل از شام و هنگام خواب آزمایش کنید
اما اگر از انسولین استفاده نمی کنید پزشک به شما انجام روزانه تست را توصیه نمی کند.
انواع آزمایشات قند خون و شرایط آن
FBS
8 تا 12 ساعت نیاز به ناشتایی دارد.
2hpp (قند خون 2 ساعته)
این آزمایش در واقع همان آزمایش تحمل گلوکز است که در دو مرحله انجام می پذیرد.
در مرحله اول باید 8 تا 12 ساعت ناشتایی را رعایت کنید سپس نمونه خون بعد از گذشت 2 ساعت از خوردن صبحانه انجام می شود.
HbA1C
این تست قند خون سه ماهه را اندازه می گیرد و نیاز به ناشتایی ندارد.
GCT
این آزمایش معمولا در دوران بارداری تجویز می گردد ازین رو به آزمایش دیابت بارداری نیز مشهور است.
این تست نیز چند مرحله ای است. در مرحله اول 8 تا 12 ساعت ناشتایی رعایت می شود
بعد از نمونه گیری در مزحله دوم به شما یک محلول گلوکز داده شده و مراحل بعدی نمونه گیری در بازه های زمانی یک، دو و سه ساعته انجام می گیرد.
OGTT
این تست هم دو مرحله دارد. در مرحله اول برای نمونه گیری 8 تا 12 ساعت ناشتایی لازم است و بعد محلول گلوکز را مصرف نموده و 2 ساعت بعد مجددا نمونه گرفته خواهد شد.
آزمایش قند خون تصادفی
برای این تست ناشتایی نیاز نیست و در هر زمانی می توان برای نمونه گیری اقدام نمود.
نکات ناشتایی برای آزمایش قند خون
- شرایط ناشتایی 8 تا 12 ساعت است. انجام زودتر یا دیرتر نمونه گیری می تواند باعث خطا در نتایج آزمایش شود.
- در مدت زمان ناشتایی می توانید آب بنوشید اما نوشیدنی های قندی مثل آبمیوه ممنوع است.
- در زمان ناشتایی می توانید مسواک بزنید اما از آدامس و قرص های خوشبو کننده دهان استفاده نکنید.
- کشیدن سیگار و خوردن قهوه و چای نیز در زمان ناشتایی ممنوع می باشد.
- شام شب قبل از آزمایش باید شام شما سبک و کم چرب باشد و زودتر از شب های دیگر میل شود.
نحوه نمونه گیری آزمایش قند خون
در نمونه گیری از ورید بازویی شما خون گرفته می شود.
اگر آزمایش برای نوزاد تجویز شده باشد نمونه از پاشنه پا گرفته خواهد شد.
لازم است دقایقی بعد از نمونه گیری در آزمایشگاه بمانید تا در صورت افت فشار یا عوارض احتمالی به وضعیت شما رسیدگی شود.
تفسیر آزمایش قند خون ( FBS)
معمولا آزمایش FBS به همراه آزمایشات زیر تجویز می گردد.
|
نتایج |
FBS | HbA1C | OGTT | قند خون تصادفی |
|
نرمال |
99 mg/dl یا کمتر |
کمتر از 5.7% | 140 mg/dl یا کمتر |
– |
|
پیش دیابت |
100 تا 125 mg/dl |
5.7 % یا 6.4% | 140 تا 199 mg/dl |
– |
| دیابت | 126 mg/dl یا بیشتر | 6.5% یا بیشتر | 200 mg/dl یا بیشتر |
200 mg/dl یا بیشتر |
تفسیر آزمایش خون برای کودکان
- 0 تا 5 سال ← 100 تا 180 mg/dl
- 6 تا 9 سال ← 80 تا 140 mg/dl
- 10 سال به بالا ← 70 تا 120
علت بالا بودن FBS
- خوردن بیش از حد مواد قندی و نشاسته دار
- بی تحرکی و نداشتن فعالیت
- کم توجهی به مصرف داروهای دیابت
- استرس
- بیماری های زمینه ای از جمله مشکلات کلیوی و لوزالمعده
علت پایین بودن FBS
- مصرف بیش از حد انسولین
- فعالیت های شدید ورزشی
- رژیم غذایی نامناسب
تاثیر ورزش و رژیم غذایی بر قند خون
اگر به دیابت نوع 2 مبتلا هستید در صورت رعایت کردن رژیم غذایی، ورزش و مصرف داروهای کاهش قند خون، می توانید قند خون خود را کنترل نموده و سطح آن را در منزل اندازه گیری کنید.
کلام آخر
قندخون بالا یک بیماری خاموش است و می تواند در بدن شما رشد کند در حالیکه شما از آن بی خبر هستید و باعث آسیب های کلیوی، قلبی و عروقی و فشار خون بالا شود.
پزشکان با تجویز این آزمایش می توانند این بیماری را در مرحله پیش دیابت تشخیص دهند و با کنترل آن از ابتلا به دیابت نوع 2 جلوگیری نمایند.
همچنین اگر در خانوده سابقه دیابت دارید، باردار هستید یا اضافه وزن دارید لازم است تست FBS را در بازه های زمانی معین انجام دهید.
با تشکر از توجه و همراهی شما
