ایمونولوژی

کلیه تست های مربوط به سیستم بدن و بررسی بیماری های خود ایمنی ، روماتولوژی و بیماری های گوارش، HLA، الکتروفورزی و اندازه گیری سطح داروها در بخش ایمونولوژی انجام می گیرد.

ویژگی ها و کلیات سیستم ایمنی

ایمنی به معنی مصونیت و پاسخ در برابر بیماری ها، تغییرات و حضور نابجای هرگونه مواد خارجی است.

سیستم ایمنی شامل مجموعه ای از سلول ها و مولکول های مرتبط بوده که فعالیت و پاسخ جامع و هماهنگ آن ها پاسخ ایمنی را به وجود می آورند.

ادوارد جنر (Edward Jenner) به عنوان اولین کسی بود که در اواخر قرن هجدهم نشان داد که ویروس آبله گاوی یا واکسینا می تواند موجب مصونیت انسان در مقابل ویروس آبله انسانی شود.

برهمین اساس واژه واکسیناسیون شکل گرفت و آبله به عنوان اولین بیماری ریشه کن شده با اجرای برنامه واکسیناسیون در سراسر جهان شناخته شد.

اشکال سیستم ایمنی

به دو شکل

1. ایمنی ذاتی (Innate Immunity)یا طبیعی (Native)
2. ایمنی اکتسابی (Acquired Immunity) یا ایمنی تطبیقی (Adaptive Immunity)

خصوصیات اشکال سیستم ایمنی را در شکل زیر مشاهده می کنید:

ایمنی ذاتی(Innate Immunity)یا طبیعی (Native)

خط اولیه دفاعی علیه عوامل خارجی را ایجاد می کند و شامل مکانیسم دفاعی سلولی و هومورال است که حتی قبل از حضور عوامل خارجی وجود دارند و آماده هستند تا به سرعت به آن ها پاسخ دهند.

اجزای تشکیل دهنده ایمنی ذاتی

سلول ها مانند سلول های فاگوسیت کننده (نوتروفیل ها و ماکروفاژها)، سلول های کشنده طبیعی (NK)، سلول های دندریتیک (DCs)، لنفوسیت های ایمنی ذاتی (ILC)، سد فیزیکی و شیمیایی مثل پوست و پروتئین های خونی مانند اجزای کمپلمان و سایتوکاین ها، اجزای تشکیل دهنده ایمنی ذاتی می باشند.

ایمنی اکتسابی (Acquired Immunity) یا ایمنی تطبیقی (Adaptive Immunity)

در مجموع تحقیقات انجام شده نشان دادند که ایمنی اکتسابی علیه عناصر بیگانه در بدن شامل دو بازوی اصلی هومورال و سلولی است.

این پاسخ ها پس از برخورد با عوامل عفونی با شدت و قدرت بیشتری فعال می شوند و از آن جایی که متناسب با عفونت تکامل می یابند به آن ها ایمنی اکتسابی می گویند.

اجزای اصلی تشکیل دهنده سیستم ایمنی اکتسابی

شامل لنفوسیت های B و  T می باشند که به ترتیب بازوی اصلی ایمنی هومورال و ایمنی سلولی را به وجود می آورند.

لنفوسیت های T

شامل دو دسته کلی

• لنفوسیت های T سایتوتوکسیک (CTL) یا TCD8
• و لنفوسیت های T کمکی (Th) یا TCD4 می باشند.

مهم ترین عملکرد سیستم ایمنی سلولی به واسطه سلول هایCTL  دفاع علیه میکروب های داخل سلولی و ویروس ها می باشد که به تخریب سلول موجود در درون سلول فاگوسیت کننده یا مرگ سلول آلوده و حذف عفونت می انجامد.

ایمنی هومورال به واسطه ی تولید آنتی بادی از سلول های B عملکرد خود را انجام می دهد و مکانیسم دفاعی اصلی در برابر میکروب های خارج سلولی و سموم می باشد.

آنتی بادی ها با مکانیسم های مختلف باعث از بین رفتن آنتی ژن (عوامل بیگانه) می شوند

که این مکانیسم ها شامل: نوترالیزاسیون، اپسونیزاسیون، فعال سازی کمپلمان، کشندگی سلول کشی با واسطه آنتی بادی (ADCC) و تحریک تولید سایتوکاین می باشند.

1- ایمنی فعال (Active)

پاسخ های محافظتی ایمنی اکتسابی در برابر میکروارگانیسم ها معمولا در بدن میزبان و به واسطه لنفوسیت ها ایجاد می شوند و ناشی از تماس مستقیم با آنتی ژن ها هستند به این نوع از پاسخ های ایمنی، ایمنی فعال (Active) می گویند

2- پاسخ ایمنی غیرفعال (Passive)

در برخی موارد می توان ایمنی ایجاد شده را از طریق انتقال سرم و یا لنفوسیت ها از فرد ایمن به فرد دیگری انتقال داد به این نوع از پاسخ های ایمنی، پاسخ ایمنی غیرفعال (Passive) می گویند.

هر دو شکل ایمنی، باعث مقاومت به عفونت می گردند و برای آنتی ژن های میکروبی اختصاصی هستند، اما فقط پاسخ ایمنی فعال، خاطره ایمونولوژیک ایجاد می نمایند.

خاطره ایمونولوژیک سیستم ایمنی را قادر می سازد که پاسخ مجدد به آنتی ژنی که بدن قبلا با آن برخورد داشته، با سرعت و قدرت بیشتری صورت گیرد.

تفاوت ایمنی ذاتی و ایمنی اکتسابی

ایمنی ذاتی مانند ایمنی اکتسابی خودی را از بیگانه تشخیص می دهد، ولی:

• ایمنی ذاتی فاقد خاطره یا دارای خاطره محدود می باشد.
• در ایمنی ذاتی گسترش کلونال انجام نمی شود.
• ایمنی ذاتی توانایی شناسایی اختصاصی آنتی ژن را ندارد.
• در ایمنی ذاتی بازآرایی سوماتیک انجام نمی شود.

با توجه به توانایی لنفوسیت ها و سایر سلول های ایمنی در گردش، می توان گفت که پاسخ های ایمنی به صورت سیستمیک هستند،

به این معنی که حتی اگر یک پاسخ ایمنی در یک محل آغاز شود، محافظت در محل های دور دست نیز انجام می گیرد.

اعضای اصلی سیستم ایمنی

اعضای سیستم ایمنی را می توان به

• اعضای لنفاوی اولیه یا اعضای زایا (مغز استخوان و تیموس) که محل بلوغ لنفوسیت ها هستند
• و اعضای محیطی یا ثانویه (طحال،گره‌های لنفی و بخش هایی از سیستم ایمنی مخاطی) که محل فعال شدن لنفوسیت‌های بکر توسط آنتی‌ژن‌ها می‌باشند، تقسیم کرد.

شایع ترین اختلالات سیستم ایمنی بدن

هنگامی که سیستم ایمنی بدن به درستی کار نکند منجر به بروز اختلالات سیستم ایمنی در بدن می شود که ممکن است:

• فرد به طور مادرزادی با یک سیستم ایمنی ضعیف به دنیا بیاید که به آن نقص سیستم ایمنی اولیه گفته می شود.
• سیستم ایمنی بدن فرد در اثر ابتلا به یک بیماری خاص تضعیف شود که به آن نقص ایمنی اکتسابی گفته می شود.
• فرد سیستم ایمنی بسیار فعال و بیش فعال داشته باشد که این سیستم می تواند با یکسری علائم و واکنش های آلرژیک همراه باشد.
• سیستم ایمنی بدن به قسمت های مختلف بدن حمله کند و منجر به بروز بیماری‌های خودایمنی شود.